1e deel. Voordat je gaat
Je gaat niet zomaar op Camino, je hebt er over nagedacht. De uitdaging. Sportief. Religieus? Spiritueel ? Benieuwd naar de magie van de Camino, waar je al zoveel over gehoord hebt?
Toch denk je: Camino, waarom eigenlijk?
Hoe dan ook, als je gaat, neem je de tijd. Tijd voor jezelf. Als een retraite. Meditatie. Waar men soms voor een retraite de stilte van een klooster zoekt, kan de camino dat ook geven. Er is in elk geval tijd en ruimte om na te denken. Als je dat wilt, erover spreken met medepelgrims. Hun verhalen horen. Niet meteen een antwoord krijgen, maar misschien er wel verder mee komen? Je hebt geen haast, de weg is lang. De weg is immers het doel, de aankomst is ver weg. Op de camino kun je de stilte zoeken en vinden.
Er zijn bijeenkomsten waar gesproken wordt over het waarom: Camino, waarom eigenlijk? Veel verschillende gedachten vooraf. Waar hoop je op? Het meest genoemd zijn dan de ontmoetingen, men wil verhalen horen van de andere pelgrims. Het verhaal daarachter. Men zoekt inzicht. Wil graag inspiratie.
Aandacht (krijgen en geven?) en verbinding zijn belangrijk. Herkenning, rust en het delen van ervaringen. Daarvoor verwacht de pelgrim openheid en wijsheid.
Ook het vuur van de Heilig Geest wordt genoemd. Geraakt worden, ervaringen meemaken, doorvoelen. Er zijn veel verwachtingen.
2e deel: Als je onderweg bent
Er wordt gezegd dat je na een week of twee echt ‘los’ bent van het leven thuis. De dagelijkse sores zijn ver weg. Op afstand komt soms de verwondering, dat je je zo druk kon maken over dan zo klein lijkende zaken.
Motieven verschuiven door de tijd heen: minder religieus, vaker spiritueel en/of sportief. Eigen ontwikkeling staat centraal. Individualisering heeft invloed. De middeleeuwse pelgrim ging op bedevaart voor het doel Santiago, voor zijn ziele-heil, vergeving van zonden en een plekje in de hemel. Voor zichzelf. Soms in opdracht voor een ander. Dat kon toen ook. In elk geval voor een beter leven NA dit leven. De moderne pelgrim gaat op pelgrimage. De weg is het doel geworden. En gaat voor een beter leven IN dit leven. Daarin de eigen weg zoeken.
De kerk en het geloof hebben een belangrijke rol gespeeld bij het pelgrimeren. Langs de route zijn veel kathedralen, kerken en kapelletjes neergezet, waar al vele eeuwen pelgrims komen
Toewijding, geloof, je verbinden aan het gezamenlijke doel was vanzelfsprekend in de tijd van de bouw. Iedereen deed mee. Wilde meedoen. Moest ook wel meedoen. Meewerken aan het huis van God.
De vanzelfsprekendheid is er wel van af. Je moet nu zelf zoeken en kiezen. Individueel. Ieder voor zich. De toenmalige vanzelfsprekendheid over het geloof werd met zachte en soms harde hand gehandhaafd. Dat weten we allemaal. Toch wordt tegenwoordig de vanzelfsprekende verbondenheid gemist. Er wordt weer naar gezocht. Naar invulling. Verdieping. Spiritualiteit. Verbinding. Ook hier in de Jacobskapel.
3e deel. Als je terugkomt.
De thuiskomst is soms moeizaam na een wekenlange of soms maandenlange tocht. De camino is zo anders dan het dagelijkse leven. Waar je op de camino tijd en gelegenheid hebt over je persoonlijke zaken te denken en te praten, is er thuis weer zoveel dagelijkse rompslomp.
Het mooie camino-gevoel ben je zomaar kwijt. Het was zo mooi.
Er is Camino heimwee, als het virus je te pakken heeft, wil je terug. Je houdt de herinnering graag levend. Soms een tweede camino, soms elk jaar weer een periode op pad. En altijd verhalen, ervaringen die met graagte gedeeld worden
Dan heb je het pelgrimsvirus. Het is iets wat je niet meer loslaat en wat zich in de loop van de jaren behoorlijk verdiept heeft. Je leest er over, je kijkt naar films op YouTube, je praat er met mensen over. Wat het is, kan ik eigenlijk nauwelijks uitleggen. Misschien het idee dat je over wegen gaat, waar vele miljoenen pelgrims je voor zijn gegaan. Al sinds de 12e eeuw zijn pelgrims op pad naar Santiago. Overigens, net als in onze tijd, was het toen ook niet altijd uit religieuze motieven.
Bij de workshops over de thuiskomst komen vooral woorden voor als: vertrouwen, ‘Het komt goed’, dankbaarheid en verwondering. Loslaten en gedragen worden. Vertrouw op God. Onderweg en ook als je terug bent.
En soms ook: “Mijn leven is hetzelfde, maar compleet anders”
Dan blijken er heel veel verschillende antwoorden op de vraag: Camino, waarom eigenlijk?
Ik realiseerde me, toen ik deze lezing voorbereidde, dat ik nog nooit iemand gehoord heb die spijt heeft van de Camino. Wel tegenslagen, moeten stoppen, voortijdig afbreken wegens blessures, ziekte of sterfgevallen in de thuissituatie. Ook onvoltooide tochten blijken hun waarde te hebben. Aankomst in Santiago is niet altijd nodig voor een waardevolle ervaring.
De weg is het doel geworden. Bedevaart werd pelgrimage.
Ik sluit af:
Er is groeiende behoefte aan verdieping, aan spiritualiteit: Even stilte. Even pas op de plaats. Even nadenken. Waar ben ik mee bezig? Heb ik dit of dat wel nodig voor een goed leven? Is het niet goed om wat te minderen? Dat is ook beter voor de planeet.
Camino is nu een retraite, om je met aandacht open te stellen voor jezelf en je omgeving, op een manier die jou het beste past. De weg is nu het doel, om daarna met meer aandacht terug te komen.
En dan, onderweg of later, je eigen, persoonlijke, antwoord te vinden op de vraag: Camino, waarom eigenlijk?
Rient Ploeger
Herveld, April 2024